Ագրոանտառաբուծության փորձի փոխանակման այց Գերմանիա
2025 թվականի օգոստոսի 25-30-ը Հայաստանի պատվիրակությունը Գերմանիայում մասնակցեց մեկշաբաթյա փորձի փոխանակման այցի՝ «Հաց աշխարհին» (Bread for the World) գերմանական կազմակերպության կողմից ֆինանսավորվող և «Շեն» ՀԿ-ի կողմից իրականացվող «Գյուղատնտեսական կոոպերատիվների հիմնումը և հզորացումը բարելավված օրենսդրության և ժամանակակից տեխնոլոգիաների կիրառությամբ» ծրագրի շրջանակներում։
Այցելությունը միավորեց հայ մասնագետներին, նախագծի գործընկերներին և տեղական փորձագետներին՝ ուսումնասիրելու Գերմանիայի առաջատար ագրանտառաբուծական նախաձեռնությունները և կայուն հողօգտագործման համակարգերի գործնական կիրառությունները։ Փորձի փոխանակման շրջանակում պատվիրակությունը մասնակցեց դաշտային այցելությունների և փորձի փոխանակման հնարավորություն ունեցավ գերմանացի գիտնականների, մասնագետների և համայնքի անդամների հետ, որոնք ակտիվորեն ներգրավված են ագրոանտառաբուծության զարգացման գործում։
Գիտելիքներ և պատկերացումներ
Դինամիկ ագրանտառաբուծություն Վիսբադենում. Մասնակիցները դիտարկեցին, թե ինչպես են ագրանտառային համակարգերն ինտեգրում պտղատու ծառերը, բանջարաբոստանային կուլտուրաները և բազմամյա խոտաբույսերը՝ մեծացնելով կենսաբազմազանությունը և հողի բերրիությունը ու միաժամանակ նվազեցնելով արտաքին ներդրումները և կառավարումը։
Գիսենի համալսարանի փորձարարական տարածքներ. Խումբը ծանոթացավ տարբեր ագրոանտառային հասկացությունների և կառավարման պրակտիկայի վերաբերյալ առաջադեմ հետազոտությունների, ներառյալ բարդ սինտրոպիկ համակարգերի համեմատություններն ավելի պարզ մոտեցումների, նախագծման և անտառային արածեցման համակարգի հետ։
Համայնքային ագրոանտառային տնտեսություն Զիբեն Լինդեն էկոգյուղում. 25-ամյա համակարգերի և նորաստեղծ սինտրոպիկ դաշտերի հետ շփումը ցույց տվեց, թե ինչպես կարող է համայնքի ներգրավվածությունը՝ մասամբ տարածաշրջանի անհատ ֆերմերների համագործակցությամբ, ապահովել երկարաժամկետ կայունություն, կենսաբազմազանության պահպանում և երաշտի նկատմամբ դիմադրողականություն։
Հիմնական գծերի նախագծում և ռոտացիոն արածեցում Վիլմարի Գարտենում. Հայաստանյան պատվիրակությունն ուսումնասիրել է նախագծման նորարարական ինտեգրումը ռոտացիոն անասնապահական համակարգերի հետ՝ բարելավելով ինչպես հողի առողջությունը, այնպես էլ արտադրողականությունը։ Հայկական թիմը նաև դիտարկել է ագրոանտառային պարզ նախագծումը՝ ընդամենը մի քանի տեսակներով՝ խոշորածավալ գյուղատնտեսության մեջ ծախսարդյունավետության, ինչպես նաև շուկայական այգեգործության նախագծման, պրակտիկայի և գործունեության համար։
Կարևորությունը Հայաստանի համար
Այցի ընթացքում ձեռքբերված գիտելիքներն անմիջականորեն կարող են ծառայել Հայաստանում դեգրադացված հողերը վերականգնելու, կլիմայական առումով խելացի պրակտիկաներ ներդնելու և դիմացկուն գյուղական տնտեսություններ կառուցելու ջանքերին։ Արդյունքում կարևորվեցին հետևյալ գործնական մոտեցումները:
Համայնքի մասնակցության ամրապնդում ագրոանտառտնտեսության ստեղծման և պահպանման գործում,
Միաժամանակ կոնկրետ նպատակների ուղղված՝ տեղական պայմաններին և առկա ռեսուրսներին հարմարեցված ագրոանտառաբուծական համակարգերի կիրառում,
Հողի և ջրի կառավարման բարելավում հիմնական գծային համակարգերի միջոցով,
Գյուղական եկամուտների դիվերսիֆիկացում բազմաշերտ համակարգերով՝ բազմամյա մշակաբույսեր, փայտանյութ և պտղատու տեսակներ,
Կլիմայի նկատմամբ դիմադրողականության բարձրացում՝ ագրոանտառտնտեսության մոդելները հարմարեցնելով Հայաստանում երաշտի հակված և քայքայված տարածքներին,
Հողի արտադրողականության բարելավում և քայքայված գյուղատնտեսական հողերի վերադարձ մշակման/օգտագործման նպատակով։
Նայելով առաջ
Այցի ընթացքում ձեռք բերված գիտելիքները կներառվեն նաև «Հայաստանում անտառների վերականգնում և կլիմայի փոփոխություն» (FORACCA) ծրագրում, որը ֆինանսավորվում է Շվեյցարիայի զարգացման և համագործակցության գործակալության (SDC) կողմից և իրականացվում է «Շեն» ՀԿ-ի կողմից Հայաստանի մարզերում, մասնավորապես Արագածոտնում, Սյունիքում, Լոռիում և Շիրակում։ Եվրոպական փորձարկված մոտեցումների կիրառման միջոցով FORACCA-ի շրջանակում նպատակ ունենք ընդլայնելու ագրոանտառաբուծական համակարգերը, որոնք բարելավում են կենսամիջոցները՝ միաժամանակ նպաստելով կլիմայի փոփոխության մեղմացմանը։
